هزاران هزار جلد پایان نامه‌ای که در گوشه‌های کتابخانه‌های دانشگاه‌های ما خاک می‌خورد مصداقی از کسب و تحصیل علم است بدون آنکه به فناوری و کاربرد مفید در جامعه منجر شود.
هدف از توسعه علم، تولید دانش است که مصداق آن تولید مقالات علمی و انتشار کتاب است و هدف از توسعه فناوری، تولید ثروت و قدرت است که دردی از جامعه را درمان می‌کند و جامعه را به رفاه و آبادانی می‌رساند.
به اذعان متخصصان ایرانی، بیش از 90 درصد مقالات علمی دانشگاهیان ایران که در مجلات ISI چاپ می‌شود کاربردی در داخل کشور نداشته و قابلیت تبدیل به محصول یا فناوری در ایران را ندارد. به عبارت بهتر خارجی‌ها بیشتر از این علم استفاده می‌کنند تا خود ما.
علم را می‌توان تلاش برای شناخت قوانین حاکم بر پدیده‌های طبیعی، بدون توجه به کاربرد اقتصادی آن دانست که در جست‌وجوی حقیقت و چرایی‌های آن است تا بتواند مجموعه چیستی‌ها و چرایی‌ها را به زبان علمی بیان کند. درحالی‌که فناوری در جست‌وجوی به کار‌گیری مستقیم مجموعه اصول، قوانین، منابع و امکانات در جهت چگونه ساختن و چگونه راه‌بردن است.
انتشار نتایج یافته‌های علمی در جهان، آزاد و بدون مانع است و هزاران مجله علمی و پژوهشی نتایج یافته‌های تحقیقات علمی دانشمندان ایران و جهان را منتشر می‌کنند اما انتشار نتایج دستاوردهای فناوری محدود، ممنوع و در انحصار قوانین ثبت اختراع است.
دستاوردهای علمی دنیا حق طبیعی بشر تلقی‌شده و انتشار می‌یابد اما یافته‌های فناورانه در انحصار کمپانی‌ها و شرکت‌های بزرگ و تولید‌کنندگان و صاحبان صنایع و کارخانجات قرار دارد و گاه برای انتقال آن محدودیت‌های شدیدی اعمال می‌شود.
این یافته‌ها دارای قیمت بوده و بخشی از صادرات کشورهای صنعتی را تشکیل می‌دهد. گاه این فروش در حد انتقال صنایع و کالاهای سرمایه‌ای و تجهیزات فنی بوده و کشور وارد‌کننده حتی حق تعمیر آن تجهیزات را ندارد.
یافته‌های علمی، کاربرد مشخص و مستقیم ندارد درعوض یافته‌های فناوری کاربرد مستقیم و دقیق دارد و می‌توان از آنها برای رفع مشکلات جامعه استفاده کرد. دسترسی به منابع علمی راحت و آسان است؛
کافی است سری به کتابخانه‌ها بزنید و با انبوهی از منابع علمی مواجه شوید، یا به سایت‌های اینترنتی مراجعه کنید و مقالات علمی و پژوهشی فراوانی را دانلود، دریافت و مطالعه کنید.
سایت‌های بزرگی مانند گوگل، بخش‌های علمی و آکادمیک راه‌اندازی کرده‌اند، کتابخانه‌های دیجیتال در سطح وسیع و جهانی نسخه‌های الکترونیک کتاب‌ها و ژورنال‌های علمی را در دسترس همگان قرار داده‌اند اما دسترسی به منابع مکتوب فناوری بسیار مشکل،هزینه بر و سخت و پیچیده است.
این یافته‌ها در انحصار تولید‌کنندگان یا خریداران آن قرار داشته و دریافت آنها به دشواری صورت می‌گیرد، حتی ممکن است برخی کشورها برای دستیابی به این نوع یافته‌ها از روش‌های جاسوسی و اطلاعاتی استفاده کنند.
تحقیقات علمی، بنیادی و در حوزه‌های نظری است و تحقیقات فناوری عموما کاربردی است و با ابزارها و تکنولوژی‌ها سر و کار دارد. تحقیقات علمی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و علمی صورت می‌گیرد و تحقیقات فناوری در مراکز صنعتی و کارخانجات و مراکز R&D یا تحقیق و توسعه صورت می‌گیرد و نتایج آن مستقیما در خط تولید به کارگرفته می‌شود و با افزایش محصول یا اصلاح خطوط تولید، خود را نشان می‌دهد.
نتایج تحقیقات فناوری را می‌توان با واحد‌های مشخصی مثلا در تولید، هزینه، قیمت تمام شده یا تیراژ اندازه‌گیری کرد اما نتایج تحقیقات علمی را با تعداد مقالات و کتاب‌ها اندازه‌گیری می‌کنند.
در تحقیقات علمی، محدودیت زمانی خاصی وجود ندارد، لذا اغلب تحقیقات علمی بلندمدت و گاه معطوف به زمان‌های گذشته است اما زمان در تحقیقات فناوری، نقش اساسی دارد و باید در یک مدت زمانی مشخص به نتیجه برسد و تاثیرش را بر فرایند‌های تولید نشان بدهد. تحقیقات فناوری معمولا در زمانی کوتاه انجام‌شده و مستقیما با فناوری‌های روز سر و کار دارد.
دامنه تحقیقات علمی، وسیع بوده و گستره‌ای از مسائل علمی را در بستری کلان دربرمی‌گیرند اما تحقیقات فناوری، متمرکز بوده و بر یک بستر و زمینه مشخص استوار است و متناسب با برنامه‌ریزی‌ها و اولویت سنجی‌های مؤسسات صورت می‌گیرد.
توسعه علمی به نیروی انسانی، آزمایشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و لابراتوارهای خاص محدود می‌شود اما توسعه فناوری به تعامل بین‌المللی، تجهیزات خاص، منابع انسانی متعدد و ابزار ویژه نیاز دارد.
برای توسعه علمی موانع خاصی وجود ندارد اما برای توسعه فناوری موانع متعددی در زمینه داخلی و خارجی وجود دارد، تولید علم وابستگی نمی‌آورد اما تولید فناوری ممکن است به‌دلیل نیازهای فنی و تکنولوژیک وابستگی‌های خاصی ایجاد کند.
برای توسعه علمی سرمایه‌گذاری سنگین نیاز نیست چرا که عنصر اصلی آن نیروی انسانی است اما برای توسعه فناوری سرمایه‌گذاری سنگین نیاز است و به همین جهت بسیاری از کشورها به‌رغم برخورداری از دانش فراوان در یک زمینه خاص علمی، قادر به تولید فناوری در آن حوزه نیستند.
سخن آخر آنکه باید بین تولید دانش و تولید فناوری، تعادل و نسبت مستقیم وجود داشته باشد، در غیر این صورت شاهد وضعیتی خواهیم بود که در آن سالانه 10 هزار مقاله علمی تولید می‌کنیم اما تولید فناوری مبتنی بر این علم بسیار اندک و ناچیز است.
شاید به همین دلیل است که در سند چشم‌انداز توسعه جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 بر توسعه فناوری‌ها تاکید ویژه شده است و ایران را در چنین سالی، کشور اول منطقه آسیای جنوب غربی دانسته است.
